مهارت مطالعه موثر در پیشرفت تحصیلی

زمانی که با مهارت های مطالعه آشنا می شویم و روش های جدیدی را به کار می‌گیریم، احتمال موفقیت و پیشرفت تحصیلی ما بیشتر و احتمال مشکلات تحصیلی مان کمتر خواهد بود.

برای اینکه بتوانیم بهتر درس بخوانیم و با صرف انرژی و زمان مناسب، کارایی و یادگیری بیشتری داشته باشیم، بهتر است با شیوه های صحیح مطالعه آشنا بشویم.

در اینجا تعدادی از مهارت های مربوط به مطالعه به صورت جداگانه ارائه می شود. 

خواندن

بعضی از افراد، بسیار کند مطالب را می خوانند و روی هر واژه بیش از حد تمرکز می کنند.

چنین سرعت خواندن ای که توأم با کمال گرایی و تامل بیش از حد است باعث می شود که سرعت مطالعه کند شده و انسجام موضوع از دست برود.

به عبارت دیگر، « درختان مانع از آن می شوند که فرد جنگل را ببیند».

این افراد بهتر است کمی آهنگ مطالعه خود را تندتر کنند حتی اگر یک یا دو نقطه را از دست بدهند.

عده‌ای دیگر نیز آنقدر مطالب را سریع می‌خوانند که درست متوجه مطالب نمی شوند.

این نوع خواندن نیز باعث عدم یادگیری و در یاد ماندن مطالب می شود.

به جای اینکه آهنگ سرعت خود را بیش از حد انتظار تند یا کند کنید بهتر است از روش سه مرحله‌ای خواندن استفاده کنید.

متخصصان توصیه می کنند که فرآیند خواندن را به گام های مجزا تقسیم کنید.

پیش خوانی

در این مرحله از مهارت مطالعه ، مطالب به سرعت خوانده می شود و بیشتر به عناوین، تیترها و تقسیم بندی ها توجه می شود.

به این ترتیب فرد از کل فصل یک اطلاع کلی کسب می‌کند و مطالبی که فهمیده و آنچه نفهمیده و بیشتر احتیاج به مطالعه دقیق دارد مشخص می شود.

در واقع، پیش خوانی مثل مطالعه روزنامه‌ای است. به این ترتیب، اطلاعات دقیق را هنوز ندارید ولی یک برداشت کلی از آن بخش دارید.

خواندن مجدد

در این مرحله از مهارت مطالعه کل فصل به صورت دقیق خوانده می‌شود و فرد سعی می‌کند تا مطالبی را که نفهمیده است از آن رد نشود.

در این مرحله، باید زیر مطالب مهم خط کشیده شود یا با ماژیک های مربوطه رنگی شود.

در بعضی موارد فرد از موضوعات مهم یادداشت برداری می کند. یادداشت برداری و خط کشیدن کمک می کند تا موضوعات اساسی و مهم مشخص شود و از سایر موضوعاتی که در این حد دارای اهمیت نیستند، متمایز شوند.

مزیت دیگر یادداشت برداری و خط کشیدن آن است که در موقع امتحان فرد می داند که روی چه موضوعاتی تمرکز بیشتری داشته باشد و اگر زمان بسیار محدودی دارد فقط مطالبی را که خط کشیده شده یا یادداشت برداری شده مطالعه می‌کند.

علاوه بر این دو روش مذکور باعث افزایش سطح دقت و تمرکز فرد بر موضوعات مورد مطالعه می شود.

پس خوانی

در این مرحله، فرد سوالاتی از خود می پرسد و سعی می کند که به آن جواب دهد.

اگر نتوانسته باشد به این سوال ها جواب دهد مشخص می‌شود که یادگیری صورت نگرفته و اگر بتواند به آنها جواب دهد متوجه می‌شود که مطلب را فرا گرفته است.

 همچنین در این مرحله، مطالب مهم مرور می شود. نکته مهم و اساسی در خواندن موفقیت‌آمیز، درگیر شدن فعالانه با موضوع است.

بهتر است موقع خواندن درباره موضوع مورد مطالعه سوال هایی در ذهن بپرورانید یعنی شما هم سوال می‌کنید هم پاسخ می دهید.

یادداشت برداری

با توجه به اینکه در برخی از کلاسها اساتید به جای کتاب های اساسی و منابع اصلی از جزوه هایی که سرکلاس برداشته می شود به عنوان منبع درس استفاده می کنند، بنابراین بسیار مهم است که بتوانید یادداشت‌برداری های دقیقی در سر کلاس داشته باشید.

حتی اگر یادداشت‌برداری به قصد تهیه جزوه به عنوان منبع درسی نباشد، باز مهم است که سر کلاس یادداشت برداری کنید. این یادداشت برداری ها به شما کمک می کند که تمرکز و توجه و دقت خود را افزایش دهید.

 برای اینکه بتوانید یادداشت‌برداری های موثر و مفید تری داشته باشید بهتر است به نکاتی که در ادامه آمده است توجه کنید.

_ کلمه به کلمه یادداشت برداری نکنید.

_ نکات اساسی و مهم را یادداشت کنید.

_مطالب را به سرعت ولی خوانا بنویسید.

_از نمادها و علایم استفاده کنید تا عقب نمانید؛ مثلاً به جای دلار می‌توانید از نماد آن یعنی $ استفاده کنید.

در این روش توصیه شده است که یادداشت های خود را به طور مرتب و منظم در سراسر هفته مرور کنید مزیت این روش آن است که همزمان، مطالب مهم مرور شده و مطالبی که فهمیده نشده اند مشخص می شود. 

حفظ کردن

یکی از مهمترین توانایی‌های انسان داشتن حافظه است. حافظه اساس و ابزار کار کسی است که به فعالیت های تحصیلی و ذهنی مشغول است.

با این حال اشتباه نکنید، حافظه، فقط یک نعمت خدادادی یا یک استعداد فطری نیست. شما می توانید با استفاده از تکنیک ها و روشهای خاص حافظه خود را کارآمد تر و قوی تر سازید.

 به یاد داشته باشید که فرآیند حفظ کردن فرآیندی بسیار فعال است و مطالب بدون تلاش و درگیر شدن در حافظه انسان نمی ماند. در اینجا تعدادی از روشهای تقویت حافظه ارائه می شود.

خلاصه برداری کنید

مطالب مهم را روی برگه هایی به صورت منظم و با خط خوانا بنویسید این برگه ها را در جای مناسبی بگذارید که به خصوص هنگام امتحان بتوانید آنها را به راحتی پیدا کنید.

مطالب را بفهمید

طوطی وار مطالب را حفظ نکنید چون به سرعت فرار می‌کنند، بلکه سعی کنید آنها را به درستی بفهمید.

خوشه بندی کنید

سعی کنید مطالب را به صورتی منظم تقسیم بندی کنید و مطالب شبیه یکدیگر را درون خوشه‌های واحد قرار دهید مثلاً به جای آنکه همه استانها را به تنهایی یادآوری کنید آنها را به روش‌های مختلف مثلا بر اساس آب و هوا و یا منطقه جغرافیایی دسته‌بندی کنید در این صورت بهتر می توانید آنها را به یاد بیاورید.

از فنون یادیار استفاده کنید

فنون یادیار تکنیکهای مختلفی هستند که به وسیله آنها می توان حافظه را تقویت کرد. مثلاً با چسباندن حروف اول مجموعه ای از اسامی به یکدیگر می توان واژه اختصاری به دست آورد که به وسیله آن تمام اسامی یک مجموعه را به راحتی به یاد آورد.

یکی دیگر از روشها تقطیع است. با استفاده از تقطیع می‌توانید گنجایش حافظه خود را به نحو موثری افزایش دهید.

بدین منظوردر مهارت مطالعه خود به جای آنکه تعداد زیادی موضوع را حفظ کنید آنها را به دسته های کوچکتری شکسته و به یاد بسپارید.

مثلاً به جای آن که عدد ۲۳۳۹۸۱۷۵۶ را به خاطر بسپارید که عدد نه رقمی است آن را به چند قسمت تقسیم می کنید مانند ۲۳۳_۹۸۱_۷۵۶ به این ترتیب راحت تر از قبل می توانید نه رقم را به خاطر بیاورید.

از خود سوال کنید

سعی کنید سوال هایی مطرح کنید و به آنها جواب دهید.

مطالب را با فاصله از یکدیگر مطالعه کنید

یکی از دلایلی که درس خواندن شب امتحان ارزش چندانی ندارد به این دلیل است که مطالب بدون فاصله با یکدیگر مطالعه می شوند.

این کار باعث می شود یاد سپاری مطلب قبلی با یاد سپاری مطلب بعدی مخلوط شود و در حافظه به درستی طبقه‌بندی نشوند. به همین دلیل مطالب را با فاصله از یکدیگر بخوانید.

بهتر است برای هر ۴۵ دقیقه مطالعه یک ربع استراحت داشته باشید. پژوهش های دقیق نشان میدهد که با این روش بعد از مدتی فاصله میزان کارآیی شما بسیار بیشتر از زمانی خواهد بود که به صورت مستمر به مطالعه می پرداختید.